Ağaçların düzgün gelişmeleri ve büyümeleri için budama bir gerekliliktir. Meyve ve bağ yetiştiriciliğinde kaliteli ve yüksek verimin gerekliliği ise kurallara uygun budama yapılmasıdır. Odunlaşmış bitkilerde kırık, hastalıklı ve sık konumlu olan dallar budanarak ağaçlara düzgün şekiller verilir. Peki, ağaç nasıl budanır? Ne zaman yapılmalı? Bu soruların cevaplarını yazımızda sizler için açıklamaya çalıştık.
Budama
Budama, bitkinin canlı toprak üstü organlarına uygulanan bükme, kesme, sürgün, tomurcuk ve yaprak alma gibi işlemlerin tamamıdır. Bütün bu işlemler sonucunda bitkilerde verim ve gelişme arasında fizyolojik bir denge kurulur. Ağaç budama zamanı doğru seçildiği takdirde bu denge mümkün olduğu kadar uzun süre korunur.
Budama işleminin amaçları şunlardır:
- Bitkilerin en kısa sürede ürün vermesini sağlamak ve uzun süre bu dönemde tutmak
- Bitkinin toprak altı ve üstü organları arasında denge sağlamak
- Bitkiyi hastalık ve zararlılardan korumak
- Bitkide karbon asimilasyonunu artırmak için yaprak alanını dengeleyerek ışık alımını sağlamak
- Bazı bitkilerde görülmesi olası olan periyodisiteyi önlemek
- Ürün kalitesini ve verimi düzenlemek
Başarılı bir budama sonucunda saydığımız amaçlara ulaşmak mümkündür.
Meyve Ağaçları Neden Budanmalı?
Meyve ağaçlarında verimi fazlalaştırmak ve sürgün gelişimini çoğaltmak amacıyla budama işlemi yapılır. İyi ve kaliteli meyvelerin, her yıl düzenli olarak alınabilmesi için ağacın fizyolojik dengesinin sağlanması gerekir. Budamanın yanı sıra, yaşlı ağaçlarda diğer bakım tedbirlerinin de alınması önem taşımaktadır. Bu da “Meyve veren ağaçlar neden budanır?” sorusunun cevabını merak edenler için açıklayıcı olacaktır.
Ağaç budamanın gerekliliği kavrandıktan sonra akıllara şu soru gelebilir: Ağaç budama nasıl yapılır? Meyve ağaçlarında ilk yıllarda, gövdeden çıkan yan dallara dokunulmaz. Yalnızca, kök boğazından çıkan sürgünler temizlenir. Ağaç çeşidine göre kayısı ve şeftalilerde ikinci yıl, elma ve armutlarda ise üçüncü yıl şekil verme için budama yapılır.
Ağaç Budama İşlemleri Ne Zaman Yapılmalı?
Bahçecilik ile yeni uğraşmaya başlayanlar ya da bunu hobi edinenler, “Ağaç budama ne zaman yapılır?” sorusunun cevabını merak etmektedirler. Ağaç budamasının ne zaman yapılacağı, budanması gereken ağacın türüne göre değişmektedir. Örneğin; ardıç, şimşir ve servi gibi ağaçlar tüm mevsim boyunca büyümesini sürdürür. Bu nedenle budama zamanı sene boyunca olabilir. Ancak akçaağaç, huş ve ceviz gibi ağaçlar yaralanan kanayan ağlar olduğundan ilkbaharda budanmalıdır. Yaz ve sonbahar mevsimlerinde budanmamalıdır.
Budama Şekilleri Nelerdir?
Budama türlerini amacına göre 3’e ayırmak mümkündür:
- Şekil Budaması: Meyve ağaçlarına verilecek şekiller bulunduğu ekolojik bölgeye göre değişkenlik göstermektedir. İleride meyve yükünü taşıyabilmeleri için dalların gövde ile açıları yeterli genişlikte tutulur.
- Ürün Budaması: Şekil verilen ağaçlarda fizyolojik denge kurulmuş olur. Bu dengenin sürekli kılınması ve verimin sağlanması ürün budaması ile elde edilir.
- Gençleştirme Budaması: Bu budama sayesinde ağaçlarda yeniden güçlü sürgünler oluşturur. Böylece yeni bir taç oluşması sağlanır. Bu da ağacın verimliliğini artırmak amacıyla yapılmaktadır.
Budama işlemi sırasında, hangi dalın kesilmesi hangi dalın bırakılması gerektiği iyi seçilmelidir. Bunun doğru yapılması doğru budama adına oldukça önem taşımaktadır.